[Majówka z bibliografią i przypisami] Opisy bibliograficzne dzieł nietypowych

Majówka z bibliografią i przypisami trwa. Dziś pozostajemy w klasycznej konwencji bibliografii i przypisów bibliograficznych, zajmiemy się jednak publikacjami mniej typowymi. Zaczynajmy!

W przypadku konstruowania adresu bibliograficznego musimy zawsze pamiętać, że trzeba w nim zawrzeć informacje niezbędne do odnalezienia opisywanej publikacji. O ile w przypadku książek sprawa jest prosta i została już omówiona, o tyle inne publikacje mogą powodować trudności.

Zacznijmy od czasopisma. Zawsze musimy podać rok (dawniej podawano głównie rocznik) i numer wydania (w przypadku publikacji naukowych nazywany czasem na przykład zeszytem). Podajemy je po tytule czasopisma. Tytuły książek i tekstów zapisuje się najczęściej kursywą, a czasopism i serii — w cudzysłowie:

„Press” 2017, nr 4.

Przywoływany z tego numeru tekst opiszemy więc podobnie, jak artykuł w monografii (książce), z tą różnicą, że pominiemy [w:]:

G. Sajór, Przekraczanie granic, „Press” 2017, nr 4, ss. 40‒42.

To zapis do zastosowania w przypisie, w bibliografii — jak pamiętacie — najczęściej stosuje się inwersje imienia / inicjału i nazwiska.

Artykuł zamieszczony na stronie internetowej wymaga podania autora, tytułu, oznaczenia cytowania tekstu internetowego (online), adresu strony i daty dostępu:

M.M. Rostworowicz, Bieżące problemy redakcji tekstów naukowych, [online:] http://coztaredakcja.pl/rostworowicz [12.05.2003].

Jeśli cytujemy artykuł w czasopiśmie internetowym musimy połączyć oba wcześniejsze zapisy:

J. Dobrowolski, Raj złośliwych demonów, „Dwutygodnik” 2017, nr 209, [online:] http://www.dwutygodnik.com/artykul/7132-raj-zlosliwych-demonow.html [22.04.2017].

Największą trudność sprawiają jednak źródła niedrukowane i w formie innej niż książka. W takich przypadkach musimy zawrzeć w opisie wystarczającą do zidentyfikowania publikacji porcję informacji, często opisowych. Przyjrzyjmy się kilku przypadkom.

Pisemne lub ustne (zapisane na jakimś nośniku bądź spisane bezpośrednio) relacje najczęściej opisuje się, podając imię i nazwisko osoby relacjonującej, datę nagrania lub spisania relacji i jej typ oraz lokalizację:

Mirosław Nowak, 10.09.2016, relacja pisemna w zbiorach autora.

Wanda Turek, 10.09.2016, relacja ustna, nagranie w zbiorach prywatnych Rafała Turka.

Archiwalia opisujemy poprzez podanie skróconej nazwy archiwum, nazwy zespołu lub sygnatury (indeks z rozwinięciem skrótów należy wówczas zawrzeć w innym miejscu pracy), numeru tomu lub teczki, tytułu zespołu archiwalnego, tytułu właściwego dokumentu i numerów kart lub stron:

ABJ, RR, t. 17, Protokół Rady Wydziału Filologicznego z dnia 14 marca 1976 r., k. 2.

Tytuł, reżyser (wprowadzony skrótem reż.) oraz kraj i rok produkcji — to elementy opisu dzieła filmowego (czasami pomija się kraj produkcji). W przypadku produkcji obcych tytuł oryginalny zaleca się podawać w nawiasie kwadratowym po tytule w wersji polskiej:

Jutro nie umiera nigdy [Tomorrow Never Dies], reż. R. Spottiswoode, USA/Wielka Brytania 1997.

W przypadku płyty z muzyką piszemy kolejno wykonawcę, tytuł płyty, wytwórnię, kraj i rok produkcji:

Me and That Man, Songs of Love and Death, Agora, Polska 2017.

Me and That Man, Songs of Love and Death, Agora, Polska 2017, utwór Nightride.

Me and That Man, Nightride z płyty Songs of Love and Death, Agora, Polska 2017.

Można pominąć kraj produkcji lub wytwórnię, ale raczej nie oba te elementy.

Czasem korzystamy z niepublikowanych wcześniej przekładów czy prac dyplomowych. Wówczas należy, najlepiej w nawiasie kwadratowym, po właściwym opisie zawrzeć informację, że jest to maszynopis niepublikowany:

P. Lipski, Ochrona ptaków w powiecie wejherowskim w świetle zaleceń Rady Europy, praca magisterska napisana pod kierunkiem dra J. Sopockiego na Uniwersytecie Warszawskim, Warszawa 2014 [maszynopis niepublikowany].

Pamiętajmy, że zawsze musimy dotrzeć do cytowanej publikacji. Jeśli cytujemy wersję elektroniczną, postarajmy się odszukać wersję papierową i sporządzić na jej podstawie opis bibliograficzny. Jeśli nie ma takiej możliwości, a mamy do czynienia z dość efemerycznym przedmiotem cytowania, na przykład reklamą, zawrzyjmy w opisie jak najwięcej informacji o tym dziele:

Reklama pasty do zębów „Zębetica-Med” wyemitowana na antenie TVN 19.02.2016 r. o godz. 6:14.

Jeśli odnosimy się do konkretnego fragmentu filmu lub utworu muzycznego, musimy podać czas (zakres czasu):

Me and That Man, Songs of Love and Death, Agora, Polska 2017, utwór Nightride, 0:30‒1:45.

W przypadku filmów możemy także próbować opisać konkretną scenę słownie.

Sporym problemem jest przywoływanie konkretnych lokalizacji z e-booka, zwłaszcza w formacie EPUB czy MOBI. Od ustawień użytkownika (stopień pisma, odstępy itd.) zależeć będzie bowiem, która odsłona będzie zawierała daną partię tekstu. W takich sytuacjach zdecydowanie radzę skonfrontować tekst z wersją kodeksową książki i na tej podstawie stworzyć opis bibliograficzny, by uniknąć nieporozumień. Ponieważ tej kwestii dotyczyło jedno z Waszych pytań, we wpisie, w którym zajmę się odpowiedziami na zadane podczas tego tygodnia pytania, wytłumaczę, w jaki sposób wybrnąć w tej sytuacji, gdy nie mamy dostępu do książkowej wersji tekstu.

Zachęcam więc do zadawania pytań i oczekiwania na odpowiedzi na nie w podsumowującym Majówkę z bibliografią i przypisami wpisie. A że skondensowanych informacji było dziś wiele, zapraszam do ćwiczenia opisów bibliograficznych i wypatrywania kolejnego wpisu.